Achttien kinderen

De lijn van overgrootmoeder Nel Warmerdam staat nu ook op de site. Die lijn gaat terug de historie in. Maar eerst even pas op de plaats voor het gezin van Nel en natuurlijk haar echtgenoot Willem Prins.

Nel Warmerdam en Willem Prins
(datum foto onbekend)

Op 8 januari 1891, Nel is dan 20 jaar en Willem 23, trouwen zij in Voorhout. Kennelijk gaan zij in Lisse wonen, want binnen twee maanden na de huwelijksdatum wordt hun eerste kind, dochter Ka,  daar geboren. Het volgend jaar komt zoon Huib, mijn grootvader, eveneens in Lisse ter wereld.
Hierna verhuizen ze naar Voorhout en blijven daar hun hele leven wonen. Hun andere 16 kinderen worden er geboren en het is de plaats waar ze beide kort na elkaar in 1928 en 1929 overlijden.

Binnen 21 jaar krijgt Nel 18 kinderen. Elf kinderen zullen hun ouders ruimschoots overleven en bereiken de middelbare of zelfs de hoogbejaarde leeftijd. De overige 7 kinderen sterven als ze nog zuigeling zijn.
  

	naam	geboortedatum	kindersterfte
1	Ka	2 maart 1891
2	Huib	15 april 1892
3	Piet	19 september  1893
4	Bas	5 november 1894	20 januari 1896
5	Cornelis	6 november 1895	29 februari 1896
6	Mie	9 januari  1897
7	Berdina	15 juni  1898	30 augustus 1898
8	Cornelis	7 oktober 1899	19 juli 1900
9	Marie	18 oktober 1900
10	Nel	4 maart 1902	november 1902
11	Dina	7 juli 1903
12	Niek	16 september 1904
13	Nel	30 mei 1905	?
14	Cornelia	21 december 1906	28 februari 1907
15	Jan	24 maart 1908
16	Nel	4 juli 1909
17	Cor	24 december 1910
18	Pietje	23 september 1912

Waar de kinderen aan gestorven zijn kan ik niet achterhalen. Wel is in de 19-de eeuw vooral in Zuid-Holland en het zuiden van Noord-Holland de zuigelingensterfte enorm hoog. Tot op driekwart van de eeuw overlijdt vooral in de kuststreek 25% van de levend geboren kinderen voor hun eerste verjaardag. Naar het einde van de eeuw begint dat af te nemen tot rond 17% in de tijd dat Nel en Willem hun gezin stichten. Zij wijken met bijna 40% sterk af van het gemiddelde.

'The cottage madonna' - Josef Israël

Een reeks aan factoren kan als oorzaak worden aangewezen. Overigens waren de meeste in de tijd zelf niet bekend als schadelijk. Zo werden in de 19de-eeuw minder kinderen gezoogd met borstvoeding. Bij de armere bevolking vaak omdat de vrouw moest werken om het gezinsinkomen bij elkaar te krijgen. Soms ook uit religieuze overwegingen. De weer opkomende Rooms-Katholieken geestelijken raadden vrouwen af borstvoeding te geven, omdat daarmee de kans bestond dat zij teveel van hun lichaam bloot gaven. De zuigelingen kregen waterpapjes of koemelk van vaak inferieure kwaliteit. Trouwens het aantal geboortes werd, door het ontbreken van de remmende werking van het geven van de borst op de vruchtbaarheid, opgejaagd.
Geen borstvoeding kan aangevuld worden met het zilte water in de kuststreek, ontbreken van hygiëne, geringe kraamvrouwen- en zuigelingenzorg, besmettelijke ziekten en armoede in het algemeen.

Nel en Willem passen al te goed in het plaatje. Zij wonen in de kuststreek. Willem werkt als veldarbeider en bloemistenknecht, zij behoren dus tot de armere bevolkingsgroep. En zij zijn goed katholiek.

Verder lezen

Zuigelingensterfte per gemeente in Nederland - Peter Ekamer en Frans van Poppel
Zuigelingensterfte en geboorten in de 19e en begin 20e eeuw - P.E. Treffers
Sociaal-economische verschillen in zuigelingen- en kindersterfte in Nederland,1812-1912 - Frans van Poppel en Kees Mandemakers
Hoge kindersterfte in 18e / 19e eeuw - Marlies Witters