Wortels in Nederweert

Boerderij van Jacob en Hendrina (1780)

Er was een optie dat mijn moederlijn naar Pruisen zou leiden. Dat is van de baan. Via een bericht van mij op de groep 'Nederweerts Verleden' van stadshistoricus Alfons Bruekers ben ik er achter gekomen dat de wortels van mijn mtDNA zeker een paar generaties in Nederweert gronden.
De stamboom van de dopeling Catharina Schaeken kan ik nu zo invullen:

 

(Maria) Catharina Schaeken 1764 Nederweert – 1853 Oegstgeest
Jacobus Schaeken +/- 1738 Nederweert		Hendrina van Hulsen 1742 Nederweert
		Mathias van Hulsen 1712 Nederweert	Petronella Walckers Nederweert/Ospel
Henricus van Hulsen Nederweert	Maria Gerrits	Jan Walckers Nederweert

In 1780 verhuisde het gezin van Jacob en Hendrina naar het noorden van Nederweert naar de boerderij die er nu nog steeds staat. Daarvoor in 1763 was Jacob al mede-eigenaar geworden van de boerderij van zijn schoonouders, de familie van Hulsen. Dat stond vlakbij de kanalenkruising in Nederweert. De rode cirkel markeert de locatie. Het enige wat er heden ten dage nog rest is de straatnaam 'Hulsen'

'Hae ligktj aan Dieles keldergaater'

Op 1Limburg Televisie was 1 augustus j.l. de grote dysenterie-epidemie in Nederweert in 1779 een onderwerp. Precies de tijd dat m'n voorouders, waarover ik het in het vorige blog had leefden. 

Kelderramen Nederweert herinneren aan oude epidemie

Sjors Abeling

Geplaatst opzaterdag 1 augustus 2020 - 16:58

Twee ramen van een van Nederlands oudste cafés in Nederweert herinneren aan een grote dysenterie-epidemie in 1779.

De kelderramen van café Bi-j Siem doen nog steeds denken aan de gruwelijke gevolgen van die grote dysenterie-uitbraak.

De slachtoffers werden destijds allemaal bij elkaar in een massagraf gelegd dat was gegraven tussen de kerk en het café dat al sinds 1659 bestaat.

'Social distancing niet nieuw'
Volgens historicus Alfons Bruekers zijn aspecten als social distancing en quarantaine zo oud als Methusalem. "Kerken werden gesloten, samenkomsten verboden en zieke mensen moesten in huis verblijven. Zij kregen hun voedsel gebracht op kosten van de gemeente."

Overeenkomsten
En er waren meer overeenkomsten met covid-19 volgens Bruekers. "De onbekendheid en het niet weten hoe te behandelen van de ziekte speelden een grote rol in die tijd", aldus de historicus. "Maar ook fake news in de vorm van allemaal waanzinnige theorieën over de verspreiding van de ziekte gingen de ronde."

'Hae ligktj aan Dieles keldergaater'
Het gezegde 'Hae ligktj aan Dieles keldergaater' is nog steeds bekend in Nederweert. "Als mensen dat zeggen, dan bedoelen ze dat je ligt begraven aan het keldergat van Diele, een van de oorspronkelijke bewoners van het huis, en dan is het slecht met je afgelopen."

Op de site van 1 Limburg de korte reportage met historicus Alfons Bruekers. 
Meer oude foto's van Kerkstraat 56, het pand van Bi-j Siem, op de site van Rijksmonumenten.

De dopeling Maria Catharina Schaeken

Op zoek naar mijn maternale lijn was ik in 2018 gestrand in achttiende-eeuws Nederweert. Ik schreef in het blog 'Moeders van moeders':

Verder dan Catharina Schaken uit Nederweert in Noord-Limburg, ten tijde van haar geboorte deel van de Oostenrijkse Nederlanden, kom ik niet. Ik weet dat haar vader, Jacob Schaken, omstreeks 1738 ook in Nederweert is geboren. Wie haar moeder is, is me nog onbekend.

Het geboortejaar van Catharina zou in 1756/1762 vallen. Via de site "Alle Limburgers" kunnen de registers van de Sint Lambertuskerk in Nederweert nageplozen worden. In de gegevens van de aangeduide jaren vond ik haar niet terug, maar toen ik het zoekveld wat groter maakte was ze daar: de dopeling Maria Catharina Schaeken.

Nu kon ik verder met haar moeder Hendrina van Hulsen. En die vond ik in het Nederweertse doopregister zelfs in tweevoud, twee nichten. Dochters van de in Nederweert geboren broers Joannes en Mathias van Hulsen. Eén van de getuigen bij de doop van Catharina zou hun jongere zus Gertrudis geweest kunnen zijn.

De oudste Hendrina is geboren in 1738. Zij is waarschijnlijk de oudste dochter in het gezin geweest. Haar broer Henricus was twee jaar ouder. Vader is Joannes. Haar moeder heet Maria, één keer wordt haar voornaam bij de doop van een kind als Anna Maria vermeld. De achternaam van Maria wordt door Meneer Pastoor of wie de doopgegevens dan ook maar opschreef steeds anders genoteerd. Of het verkeerd werd verstaan of dat Joannes elke keer maar  een dotje deed is niet meer te achterhalen jammer genoeg. De verschillende varianten zijn; Stockmeijers, Stockmans, Stockemans, Stockmans Meijers. In 1744 bij de doop van zoon Theodorus werd extra vermeld dat vader afkomstig is uit Nederweert en moeder Maria uit Pruisen. Mocht dit kloppen en als Hendrina I de moeder is van Catharina, die naar het westen is getrokken, dan loopt mijn maternale lijn van voor begin achttiende eeuw naar Pruisen.

Hendrina van Hulsen 1738
Joannes van Hulsen 1707		(Anna) Maria Stockmans Stockmeijers/Stockmans Meijers Uit Pruisen
Henricus Van Hulsen	Maria Gerrits

Nu Hendrina II. Geboren in 1742 en net als haar nichtje waarschijnlijk tweede kind en oudste dochter in het gezin. Haar in 1739 geboren oudere broer is net als zij, hun nicht en neef misschien vernoemd naar de pater familias Henricus van Hulsen, alhoewel er dan een 'd' mist of teveel is.

De vader van deze jongere Hendrina is Mathias van Hulsen die in 1738 in Nederweert in het huwelijk trad met Petronella (of Petronilla) Walckers. Er staan flink wat dopelingen vanaf 1700 in het kerkregister van de Sint Lambertuskerk met de achternaam Walckers, maar Petronella kan ik niet vinden. Walckers schijnt een naam te zijn die vaker voorkomt in de streek en ze kan dus net zo goed afkomstig zijn uit een andere parochie. Als ik er achter zou kunnen komen vanaf welke Hendrina de lijn doorloopt is dit weer een uitdagend touwtje om aan te gaan trekken.

Hendrina van Hulsen 1742
Mathias van Hulsen 1712		Petronella Walckers
Henricus Van Hulsen	Maria Gerrits

18de-eeuwse kaart van Weert en omgeving

De maternale lijn kan ik nu uitbreiden met namen in de negende en tiende generatie, maar wel met veel vraagtekens. In schema:

Karin Jacoba Johanna Maria Gortzak	1954	Leiden
Petronella Catharina (Nel) Prins	1920	Voorhout		2016	Leiden
Jacoba Maria (Co) Meskers	1893	Warmond		1939	Warmond
Johanna Herings	1863	Voorhout		1940	Warmond
Johanna (Jannetje) Waasdorp	1835	Noordwijk		1920	Warmond
Johanna Jansdr Mooijekind	1808	Noordwijk		1895	Noordwijk
Cornelia (Neeltje) van Rijn	1790	Haarlem		1841	Noordwijk a/z
(Maria) Catharina Schaeken	1764	Nederweert		1853	Oegstgeest
Hendrina van Hulsen 1738			Hendrina van Hulsen 1742
(Anna) Maria Stockmans Stockmeijers/Stockmans Meijers			Petronella Walckers